ТЫАРАҺАҔА “ТЫЫННААХ ТЫЛ – 2024” КҮРЭС ТҮҺҮЛГЭТЭ Олунньу 26 күнүгэр Таатта улууһун Тыараһа нэһилиэгэр М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуолатын уонна Л.Н.Турнин аатынан “Алгыс” норуот айымньытын дьиэтин тэрээһиннэринэн VI- c төгүлүн “Тыыннаах тыл” кэпсээн ааҕыытын күрэһэ ыытылынна. Уопсайа 56 сайаапка киирбититтэн, түмүктүүр түһүмэххэ 39 оҕо ааһан, бу күн Тыараһа орто оскуолатыгар чахчы даҕаны, “тыыннаах тыл” түһүлгэтэ тардылынна. Таатта, Чурапчы, Мэҥэ-Хаҥалас, Дьокуускай куораттан кыттааччылар үс бөлөҕүнэн арахсан, саха суруйааччыларын кэпсээнин дьүүллүүр сүбэ иннигэр өйтөн аахтылар. Муома, Кэбээйи оҕолорун ааҕыытын видеонан көрдүлэр.

Дьүүллүүр сүбэҕэ үлэлээтилэр:                                    1. Дьүүллүүр сүбэ бэрэссэдээтэлэ, СТРУЧКОВ Илья Юрьевич, П.А.Ойуунускай аатынан Саха академическай театрын артыыһа                                    2. ЯКОВЛЕВА Матрена Петровна, П.В.Толстяков аатынан Чөркөөхтөөҕү народнай театр режиссера, СР үөрэҕириитин уонна культуратын туйгуна                        3. ПЕРМЯКОВА Марфа Даниловна, «Саха» НКИХ сериал сулууспатын  салайаачыта, Россия Суруналыыстарын союһун чилиэнэ, СР Культуратын туйгуна

4. БАРАШКОВА Жанна Федоровна, СӨ “Сайдыы” саха тылын, литэрэтиирэтин, төрүт култуура учууталларын ассоциациятын бэрэссэдээтэлэ, СР Үөрэҕириитин туйгуна, РФ Уопсай үөрэхтээһинин Бочуоттаах үлэһитэ 

5. АНДРОСОВА Оксана Прокопьевна, А.Е.Мординов аатынан Тааттатааҕы лицей саха тылыгар уонна литературатыгар учуутала, Россия Суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ, РФ Бочуоттаах үлэһитэ, СӨ Үөрэҕириитин туйгуна, “Умсулҕан” литературнай лааҕыр салайааччыта, “Уран тыл” литературнай түмсүү бэрэссэдээтэлэ.

   Күрэс аһыллыытыгар Тыараһа орто оскуолатын 7-с кылааһын үөрэнээччилэрэ “Дьиэрэҥкэй” үҥкүүлэринэн (сал. Попова Ф.А.) уонна 2-с кылаас үөрэнээччилэрин “Чобугурас чооруостар” бөлөхтөрө (сал. Полускина Г.И.) чабырҕахтарынан эҕэрдэлээтилэр.

   Бу  күннэргэ Таатта улууһугар гастролга сылдьар П.А.Ойуунускай аатынан Саха академическай театра Кыйы сэлиэнньэтигэр кэлэн, кыттааччылар үөрүүлэрин өссө үксэттэ, күрэс таһымын үрдэттэ. Театральнай труппа салайааччыта, театр артыыһа Илья Стручков “Тыыннаах тыл” кыттааччыларыгар ситиһиини баҕаран туран, сахалыы музыкальнай инструмеҥҥа оонньоон иһитиннэрдэ. Театр эйгэтин сэгэтэн, артыыска Матрена Христофорова иэйиилээхтик хоһоон ааҕан, эдэр артыыска Нарыйа  Колесова Алампа “Таптал” драматыттан Кэтириис ырыатын гитаранан доҕуһуоллатан ыллаан оҕо да, улахан да дьон дууһатын таарыйдылар.

   Күрэс уһуйаан саастаах оччугуй оҕолору истииттэн саҕаланна. Оторой-моторой уолаттар, эмдэй-сэмдэй кыргыттар биир-биир сыанаҕа тахсан дьоһуннук туттан кэпсээннэрин аахтылар. Быыһыгар харах уулаах долгуйуу да ханна барыай?!

   Уһуйааннары солбуйан алын кылаастар аахтылар, кинилэр кэннэ уталыппакка улахан оҕолору иһиттилэр. Дьүүллүүр сүбэ эбиэккэ диэри барыларын истэн, эбиэт кэннэ ыраах улуустан кыттар оҕолор видеоларын көрөн, сыаналарын түмэн, бастыҥнары быһааран, ырытыы, дьүүллэһии кэннэ түмүгү таһаарда.

ГРАН-ПРИ – Егоров Эрчим, А.И.Софронов – Алампа аатынан Ытык-Күөл 1№-дээх орто оскуолатын 7 “б” кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – Николай Габышев “Наара суох”.  Салайааччы: Потапова Влада Семеновна.

I БӨЛӨХ (уһуйаан иитиллээччиилэрэ)

ЛАУРЕАТ 1 ҮРДЭЛЭ – Барбасытов Маша (4 саастаах) М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуола-уһуйаанын иитиллээччитэ. Аахпыт айымньыта – Л.Тимофеева “Мөккүөр”. Салайааччылара: Иванова К.А., Эртюкова В.Э.

ЛАУРЕАТ 2 ҮРДЭЛЭ – Барбасытова Саяна (7 саастаах) М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуола-уһуйаанын иитиллээччитэ. Аахпыт айымньыта – Суорун Омоллоон “Куттамсах куобах”. Салайааччылара: Попова Д.В., Чехордуна Н.В.

ЛАУРЕАТ 3 ҮРДЭЛЭ – Гулева Айыллаана (5 саастаах) Чурапчы сэлиэнньэтин “Мичил” уһуйаан иитиллээччитэ. Аахпыт айымньыта – Н.Сосин “Дьэдьэнньиттэр”. Салайааччылар: Гоголева О.И., Лукина Е.С.

ДИПЛОМАНТ 1 ҮРДЭЛЭ – Чехордун Саргылаан (4 саастаах) М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуола-уһуйаанын иитиллээччитэ. Аахпыт айымньыта – А.Колосова “Атаах оҕо”. Салайааччылара: Иванова К.А., Эртюкова В.Э.

ДИПЛОМАНТ 2 ҮРДЭЛЭ – Ефремова Эвелина (6 саастаах) Игидэй орто оскуола-уһуйаанын иитиллээччитэ. Аахпыт айымньыта – К.Васильева “Куобах хаппыыстата”. Салайааччылар: Аргунова М.И., Бурмистрова В.Ф.

ДИПЛОМАНТ 3 ҮРДЭЛЭ – Мордовской Гордей (4 саастаах) М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуола-уһуйаанын иитиллээччитэ. Аахпыт айымньыта – Суорун Омоллоон “Тиэтэйбит сааһыт”. Салайааччылара: Попова Д.В., Чехордуна Н.В.

II БӨЛӨХ (1-4 кылаас үөрэнээччилэрэ)

ЛАУРЕАТ 1 ҮРДЭЛЭ – Румянцева Валерия, А.Е.Мординов аатынан Тааттатааҕы лицей 3 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – Е.Чехордуна – Кэчиимэ “Дьэ, кыһыылаах”. Салайааччы: Румянцева В.Д.

ЛАУРЕАТ 2 ҮРДЭЛЭ – Николаева Маша, А.И.Софронов – Алампа аатынан Ытык-Күөл 1№-дээх орто оскуолатын 4 ”в” кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – Суорун Омоллоон “Дорообо, төрөөбүт тыам!” Салайааччы: Дедюкина П.Р.

ЛАУРЕАТ 3 ҮРДЭЛЭ – Саввина Зарина, Д.А.Петров аатынан Ытык-Күөл 2№-дээх орто оскуолатын 1 “а” кылааһын үөрэнээччитэ, “Кустук” оҕо тыйаатырын иитиллээччитэ. Аахпыт айымньыта – М.Ефимова “Сибэккилэр мөккүөрдэрэ”. Салайааччылара: Рахлеева М.П., Захарова Т.И.

ДИПЛОМАНТ 1 ҮРДЭЛЭ – Сунхалырова Сардаана, М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуолатын 1 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – М.Потапова “Фантазер Вася”. Салайааччы: Турнина С.И.

ДИПЛОМАНТ 2 ҮРДЭЛЭ – Охотин Айтал, А.И.Софронов – Алампа аатынан Ытык-Күөл 1№-дээх орто оскуолатын 1 “б” кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – И.Мигалкин “Куоска уонна кутуйах”. Салайааччы: “Түһүлгэ” театральнай кулууп.

ДИПЛОМАНТ 3 ҮРДЭЛЭ – Данилова Аида, Д.А.Петров аатынан Ытык-Күөл 2№-дээх орто оскуолатын 1 “а” кылааһын үөрэнээччитэ, “Кустук” оҕо тыйаатырын иитиллээччитэ. Аахпыт айымньыта – Е.Ульева “Хайдах үтүө майгылаах буолуохха?” Салайааччылара: Рахлеева М.П., Захарова Т.И.

III БӨЛӨХ (5-11 кылаас үөрэнээччилэрэ)

ЛАУРЕАТ 1 ҮРДЭЛЭ – Григорьева Айна, Дьокуускай куорат Айыы кыһатын 5 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – П.Ойуунускай “Мөккүөр”. Салайааччы: Герасимова А.И.

ЛАУРЕАТ 2 ҮРДЭЛЭ – Полускина Айсана, М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуолатын 7 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – Суорун Омоллоон “Бэйэтэ эмтиэкэ”. Салайааччы: Данилова Е.С.

ЛАУРЕАТ 3 ҮРДЭЛЭ – Дягилев Никита, А.И.Софронов – Алампа аатынан Ытык-Күөл 1№-дээх орто оскуолатын 7 “б” кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – В.Титов “Уоттаах чыычаахтар”. Салайааччы: Потапова В.С.

ДИПЛОМАНТ 1 ҮРДЭЛЭ – Митрофанова Алико, Төхтүрдээҕи оҕо искусствотын оскуолатын 5 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта- А.И.Софронов – Алампа “Ини-бии”. Салайааччы: Вензель Е.И.

ДИПЛОМАНТ 2 ҮРДЭЛЭ – Тимофеева Туйаара, Х.И.Кашкин аатынан Даайа Амма орто оскуолатын 7 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – И.Гоголев “Хара кыталык”. Салайааччы: Поскачина Т.А.

ДИПЛОМАНТ 3 ҮРДЭЛЭ – Гоголев Виталий, В.С.Яковлев аатынан Кытаанах орто оскуолатын 10 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта- “Үрэх баһын үһүйээнэ”. Салайааччы: Монгуш Л.

АНАЛ ААТТАР

“ТЭРИЙЭЭЧЧИ БИҺИРЭБИЛЭ” – Павлов Максим, И.М.Павлов аатынан Чурапчы орто оскуолатын 6 “б” кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – А.И.Софронов – Алампа “Куораччыт”. Салайааччы: Дьячковская А.Д.

“Саха” Национальнай-көрдөрөр компания анал аата  “ИТЭҔЭТИИЛЭЭХ ААҔААЧЧЫ” –- Чехордун Мичийээнэ, М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуолатын 1 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – К.Васильева “Саҥа табаарыс”. Салайааччы: Турнина С.И.

С.А.Новгородов аатынан “АЙАР” национальнай кыһа анал аата – Сабарайкина Эшли, М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуолатын 7 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – В.Федорова “Мэкчиргэ уонна элиэ”. Салайааччы: Данилова Е.С.

СӨ “Сайдыы” саха тылын, литэрэтиирэтин, төрүт култуура учууталларын ассоциациятын салайааччыта Ж.Ф.Барашкова туруорбут “СҮРЭХПИН ҮӨРДҮБҮТ ААҔААЧЧЫ” – Бучугасова Сахая, М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуолатын 3 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – И.Алексеев “Түүл”.  Салайааччы: Халыева Г.Ф.

УЛУУСТААҔЫ НОРУОТ АЙЫМНЬЫТЫН ДЬИЭТИН анал аата – Данилова Аида, Д.А.Петров аатынан Ытык-Күөл 2№-дээх орто оскуолатын 1 “а” кылааһын үөрэнээччитэ, “Кустук” оҕо тыйаатырын иитиллээччитэ. Аахпыт айымньыта – Е.Ульева “Хайдах үтүө майгылаах буолуохха?” Салайааччылара: Рахлеева М.П., Захарова Т.И.

УЛУУСТААҔЫ ҮӨРЭХ УПРАВЛЕНИЕТЫН АНАЛ ААТА – Аянитова Даяна, И.М.Павлов аатынан Чурапчы орто оскуолатын 6 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – Сэмэн Тумат “Улуу кыыл тыына”. Салайааччы: Монастырева Е.К.

Тыараһа нэһилиэгин дьаһалтатын анал аата “ДЬОҺУН ААҔААЧЧЫ” – Сунхалыров Уйгулаан, М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуолатын 6 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – Амма Аччыгыйа “Сааскы кэм”. Салайааччы: Варламова У.Н.

Л.Н.Турнин аатынан “Алгыс” норуот айымньытын дьиэтин анал аата “АЛГЫСТААХ ААҔААЧЧЫ” – Басов Максим, А.И.Софронов – Алампа аатынан Ытык-Күөл 1№-дээх орто оскуолатын 4 “в” кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – Т.Сметанин “Саллаат ахтылҕана”. Салайааччы: Дедюкина П.Р.

М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуолатын анал аата “СЭРГЭХ ААҔААЧЧЫ”  – Эльбядова Анджела, М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуолатын 7 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – А.Федоров “Сураҕа суох”. Салайааччы: Данилова Е.С.

Тыараһа нэһилиэгин “Айылгы” түмсүү анал аата “ АЙЫЛГЫЛААХ ААҔААЧЧЫ” – Матвеев Айаал, М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуолатын 4 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – Е.Чехордуна “Хайа, абааһыҥ арҕаа ааста дуо?” Салайааччы: Пудова Е.С.

Педагогическай наука кандидата Екатерина Петровна Чехордуна анал аата “КЭСКИЛЛЭЭХ ААҔААЧЧЫ” – Кашкин Эрсан, М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуолатын 3 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – Суорун Омоллоон “Маныыһыт уонна торбуйах”. Салайааччы: Халыева Г.Ф.

“ИННИКИЛЭЭХ ААҔААЧЧЫ” анал аат – Эртюкова Авелина, М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуолатын 1 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – К.Васильева “Кыра суумка”. Салайааччы: Турнина С.И.

“ТОБУЛЛАҔАС ААҔААЧЧЫ” анал аат – Сергеева Айталыына, Павлов Максим, И.М.Павлов аатынан Чурапчы орто оскуолатын 4 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – Савва Тарасов “Саллаат санаата”. Салайааччы: Никифорова Ф.В.

“ДОРҔООННООХ ААҔААЧЧЫ” анал аат – Баева Мичийэ, А.И.Софронов – Алампа аатынан Ытык-Күөл 1№-дээх орто оскуолатын 1 “б” кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – Суорун Омоллоон “Диигиниир мээчик”.  Салайааччы: Алексеева М.В.

“САЙДАМ ААҔААЧЧЫ” анал аат – Васильев Валера, М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуолатын 1 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – К.Васильева “Туһалаах сүбэ”. Салайааччы: Турнина С.И.

“ЧОБУО ААҔААЧЧЫ” анал аат – Старкова Валерия, В.Д.Лебедев аатынан Орто-Дойду орто оскуолатын 5 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – Уйбаан Бөтүүнүскэй “Дьикти түбэлтэ”. Салайааччы: Слепцова М.П.

“ОЧЧУГУЙ ААҔААЧЧЫ” анал аат – Терехова Юлиана, Е.Е.Эверстов аатынан Кэбээйи орто оскуолатын 1 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – Суорун Омоллоон “Тииҥ уонна куобах”. Салайааччы: Кривошапкина С.С, Слепцова С.П., Максимова З.В.

“САҤА САҔАЛААЧЧЫ” анал аат – Уваровская Лейла, В.Д.Лебедев аатынан Орто-Дойду орто оскуолатын 3 кылааһын үөрэнээччитэ. Аахпыт айымньыта – Николай Якутскай “Ой дуораана”. Салайааччы: Слепцова Ю.А.

“Тыыннаах тыл” күрэс тэрээһинигэр сылын ахсын сүрүн өйөбүлү оҥорор партнербутугар – П.А.Ойуунускай аатынан Саха Академическай тыйаатырыгар (директор П.Т.Макаров) барҕа махталбытын биллэрэбит.

Ону сэргэ махталбытын биллэрэбит өйөбүл-тирэх буолбут:

• С.А.Новгородов аатынан “Айар” национальнай кыһа тэрилтэтигэр (салайааччы Егоров А.В)
• “Саха” Национальнай көрдөрөр-иһитиннэрэр компанияҕа ( “САХА” НКИК телеканалларын дирекциятын  директора-сүрүн редактора Колесов О.Е.)
• Улуустааҕы Норуот айымньытын дьиэтигэр (директор Вырдылин Г.Г.)
• Улуустааҕы үөрэх управлениетыгар (үөрэх управлениетын салайааччытын солбуйааччытыгар Луковцева М.Н.)
• Тыараһа нэһилиэгин дьаһалтатыгар (баһылык Турнин П.П.)
• “Айылгы” аҕам саастаахтар түмсүүлэригэр (салайааччы Огонерова Т.Г.)
• Ытыктыыр киһибитигэр, Педагогическай наука кандидатыгар Е.П.Чехордунаҕа
• СӨ “Сайдыы” саха тылын, литэрэтиирэтин, төрүт култуура учууталларын ассоциациятын салайааччытыгар Ж.Ф.Барашковаҕа.
• “Уйгу” (Никифорова В.В.), “Мозаика”, “Аллан” (Винокуров Н.Г.), “Детский мир” (Николаев И.Н.), “Татьяна” маҕаһыыннарга.

Тэрийээччи буолан туран махталбын биллэрэбин –  М.Н.Турнин аатынан оскуола коллективыгар (директор Полускин П.В.), Л.Н.Турнин аатынан “Алгыс” норуот айымньытын дьиэтин директорыгар А.А.Сабарайкинаҕа, ытыктабыллаах дьүүллүүр сүбэҕэ, бары кыттыбыт оҕолорго, бэлэмнээбит учууталларга, төрөппүттэргэ, тиэйэн-таһан илдьэ сылдьыбыт суоппардарга, тэрээһини сырдатыыга, ыалдьыттары көрсүүгэ үлэлэспит Оҕо хамсааһынын активистарыгар (директоры иитэр үлэҕэ солбуйааччы Саввина З.В.), кэлбит дьону аһатыыга үлэлэспит учууталларга, музыкальнай нүөмэрдэри бэлэмнээбит учууталларга Ф.А.Поповаҕа, Т.П.Егасоваҕа, Е.С.Даниловаҕа – бары күүс-көмө буолбут дьоммутугар.

“Тыыннаах тыл” күрэспит өссө да үүнэ-сайда турдун, саҥа ааттары таһааран, оҕолор төрөөбүт тылларынан холкутук саҥара үөрэнэллэригэр үлэбит хайысхатын кэҥээн, тэнийэн, сайдан истин.

Галина ПОЛУСКИНА,

Россия суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ ,

“Тыыннаах тыл” бырайыак ааптара, сүрүн тэрийээччитэ.